Edmund Kowalski 1839-1913

Edmund Kowalski 1839-1913 powstaniec 1863

Przygotowując się do wyjazdu do Dzierzgowa gdzie miałem oprowadzić uczestników kursu po dzierzgowskim cmentarzu i powiedzieć kilka słów o zachowanych nagrobkach związanych z rodziną Stefana Żeromskiego, zrobiłem kilkanaście zdjęć XIX i XX wiecznym nagrobkom między innymi rodziny Kowalskich z Ojsławic.

Projektantem kościoła w Dzierzgowie był niejaki Franciszek Ksawery Kowalski budowniczy guberni kieleckiej projektant takich budowli jak  Cerkwi Wniebowzięcia Pańskiego w Kielcach, kamienicy  Teatru Stefana Żeromskiego, rozbudowy kościoła świętego Wojciecha w Kielcach , kościołów parafialnych w Piekoszowie i Mstyczowie. Chciałem sprawdzić czy jest to tylko zbieżność nazwisk czy być może projektant kościoła w Dzierzgowie Franciszek Ksawery Kowalski ma coś wspólnego z Kowalskimi pochowanymi na dzierzgowskim cmentarzu.

Najbardziej okazałym nagrobkiem  rodziny Kowalskich (nie najstarszym) jest grób rodzinny gdzie główna cześć nagrobku poświęcona jest Edmundowi Wierusz Kowalskiemu dziedzicowi Ojsławic 1839-1913 .Oprócz epitafium Edmunda Kowalskiego znajdują się tam również epitafia dotyczące jego najbliższej rodziny tj. żony Leokadii z Kozłowskich, córki Karoliny Kowalskiej, syna Ignacego Kowalskiego (ostatniego właściciela Ojsławic) i wnuczki Zofii Kowalskiej.

W najbliższym sąsiedztwie znajduje się odrestaurowany dzięki zabiegom Stowarzyszenia na Rzecz Rozwoju Gminy Radków grób Tadeusz Kowalskiego 1889-1899 zmarłego syna Edmunda Kowalskiego i Leokadii z Kozłowskich. Najstarszym zachowanym nagrobkiem rodziny Kowalskich jest grób Kazimierza Kowalskiego z roku 1854, ojca wspomnianego już wcześniej Edmunda Kowalskiego. Rodzina Kowalskich sprowadziła się do Ojsławic gdzieś w połowie wieku XIX .

Poszukując informacji o rodzinie Edmunda Kowalskiego znalazłem jego wspomnienia spisane w roku 1903 w Ojsławicach (86 stron ręcznie pisanych). Edmund Kowalski syn ówczesnego dzierżawcy wsi Bodziejowice  Kazimierza Kowalskiego i Anastazji z Lochmanów (jest kilka nagrobków na cmentarzu w Dzierzgowie tej rodziny wrócę do nich kiedyś) urodził się we wsi Bodziejowice w parafii Irządze. Ojciec jego Kazimierz pochodził z miejscowości Kromołów,  a rodzicami jego byli Izydor Kowalski i Konstancja Poniatowska.  Po skończeniu Szkoły Realnej w Kielcach w roku 1862 Edmund wyjechał do Warszawy do swojego brata stryjecznego Feliksa Kowalskiego. W swoich wspomnieniach obszerne opisuje swój udział w powstaniu styczniowym z 1863, aresztowanie skazanie i pobyt na zsyłce  guberni sybirskiej  w mieście powiatowym  Korsuń do roku 1869. Krótką notatkę biograficzną do „Wspomnień z powstania styczniowego 1863” przygotowała jego córka Karolina Kowalska.  Edmund Kowalski zmarł w Krakowie 10 kwietnia 1913 roku gdzie spędził z rodziną ostatnie lata swojego życia.

Teraz to co w genealogii ja nazywam przygodą.  Skontaktował się ze mną ksiądz Stefan Cegłowski który posiada modlitewnik wraz z dedykacją (dedykacja dla mamy) którą podpisał Edmund Kowalski, mało tego w modlitewniku znajduje się zdjęcie Edmunda Kowalskiego. Ksiądz Cegłowski chciał abym potwierdził czy Edmund Kowalski pochowany na cmentarzu w Dzierzgowie to ten sam Edmund Kowalski ze zdjęcia w modlitewniku. Gdyby okazało się iż jest to ten sam Edmund Kowalski ksiądz zadeklarował iż wówczas jest w stanie przekazać ten modlitewnik potomkom Edmunda Kowalskiego.

Porównałem podpis Edmunda Kowalskiego z modlitewnika z roku 1865 i podpis Edmunda Kowalskiego złożony na swoich wspomnieniach spisanych w roku 1903. Według mnie podpis złożyła ta sama osoba. Na dedykacji napisano datę Sybir 25 września 1865 rok. Z pamiętnika Edmunda Kowalskiego spisanego w roku 1903 wynika iż był zesłany do guberni symbirskiej do miasta Korsuń. Skontaktowałem się z Panią Agnieszką Wierzejską która potwierdziła porównując fotografię Edmunda Kowalskiego z modlitewnika z fotografią którą posiadała we własnych zbiorach że to ta sama osoba. udostępniła mi również fotografię Edmunda Kowalskiego którą umieściłem na samym początku.