Archiwa szkolne

Archiwa Szkolne

Czy wiecie, jak wyglądają archiwa szkolne i co możemy w nich znaleźć?  28 lutego 2025r. za sprawą Konrada Mierzwy miałem przyjemność być w archiwum szkolnym Zespołu Szkół im. Gen Władysława Sikorskiego w Rudniku nad Sanem. Dyrektor szkoły zgodził się na digitalizację najstarszej części zbioru sięgającego lat 1912.

Osobiście nie widziałem tak dobrze uporządkowanego archiwum szkolnego. Oddzielne pomieszczenie, wszystko poukładane chronologicznie, opisane, zabezpieczone. Nadal jestem pod wrażeniem. Przypadła mi paczka, pudło z różnymi luźnymi dokumentami składanymi przez uczniów lub kandydatów na uczniów tej szkoły na przestrzeni lat 1912-1950. W pudle dokumenty poukładane alfabetycznie (każda literka w oddzielnej okładce), sporządzona metryczka z podstawowymi informacjami o tym co znajduje się w każdej okładce. Pracownicy szkoły opracowali można powiedzieć „inwentarz” z podstawowymi informacjami (imię, nazwisko, data urodzenia, miejsce urodzenia, zawód, datę przyjęcia do szkoły i datę ukończenia szkoły) który umożliwia sprawne odszukanie informacji w tym zbiorze luźnych dokumentów

Świadectwa szkolne z różnych szkół powszechnych, szkół ludowych w Galicji, zaświadczenia o ukończeniu szkół, kursów, odpisy aktów urodzenia, wykazy postępów, świadectwa złożenia egzaminu na czeladnika ze zdjęciem zdającego, świadectwa szczepienia przeciwko ospie, świadectwa przynależności, własnoręcznie pisane życiorysy.

Obowiązkową księgą prowadzoną w każdej szkole był dziennik lekcyjny dla każdej klasy na przestrzeni jednego roku szkolnego.  Mnie przypadły roczniki dzienników lekcyjnych z lat 1947-1949. Dzienniki są formatu trochę większego niż format A4 ale tak na pierwszy rzut oka nie różnią się do dzienników które ja pamiętam ze szkoły (ostatni mój dziennik to rok 1989).  Zakładeczka z imionami i nazwiskami uczniów składana do środka, tygodniowy rozkład zajęć, spis nauczycieli, wykazy uroczystości i wycieczek, listy obecności, zestawienia statystyczne. Najważniejsza różnica jest w tym, iż dzienniki lekcyjne z lat 1945-1950 nie zawierały w sobie ocen, nie było dla ocen przeznaczonego specjalnego miejsca.  Taki stan rzeczy trwał do roku 1951. Od roku 1951 wprowadzono formularz oceny pracy, czyli oceny. Dziennik lekcyjny po roku 1956 składał się z części: rozkład materiału nauczania, dziennika lekcyjnego, oceny pracy uczniów (ocen), rejestru uczniów i wykazu uczęszczania.  Na tytułowej stronie dziennika lekcyjnego czasami podawany był zarząd klasy w skład, którego wchodziły osoby wymienione z imienia i nazwiska pełniące funkcje: wójta, sekretarza i skarbnika.

Największe zaskoczenie, do każdego dziennika lekcyjnego były dołączone zwolnienia uczniów pisane zazwyczaj przez rodziców, lekarzy z różnych powodów, usprawiedliwienia nieobecności, cytuje „Panie Profesorze, Wiem że mój syn Kacper opuścił lekcję w dniu 4.08.1948 z powodu reperacji butów, Antoniów dnia 5.08.1948 matka Kacpra Józefa.” Te zwolnienia, usprawiedliwienia to własnoręcznie pisane wiadomości na małych karteczkach.
„Zaświadczenie, Proszę usprawiedliwić mego syna Stanisława, który nie był obecny w szkole dnia 18.X.1947r. gdyż, idąc rano do szkoły wpadł do Sanu i musiał się wrócić do domu. Z poważaniem ojciec Wojciech. Bieliny dn.20.X.1947r.”

Pod tym linkiem w Radomskiej Bibliotece Cyfrowej możecie zobaczyć podobny dziennik lekcyjny z roku szkolnego 1949/1950 ze szkoły podstawowej w Pomorzanach

https://bc.radom.pl/dlibra/publication/25376/edition/24377/content

Dodam jeszcze, że na ścianach korytarzy szkolnych powieszone są liczne tableau klas praktycznie od lat 50 XX wieku z pięknymi wykonanymi zdjęciami uczniów.  Zapewne niektórzy będą mieli szczęście znaleźć na nich swoich dziadków czy rodziców.